Cumhuriyet Halk Partisi Tekirdağ Milletvekili Cem Avşar, Cumhurbaşkanı Kararı ile tarımsal üretime dair hazine faiz destekli kredi kullandırılmasına ilişkin çiftçi aleyhine yapılan değişiklikleri Meclis gündemine taşıdı.
Avşar, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı tarafından cevaplanması istemiyle konuya ilişkin yazılı soru önergesi verdi.
Önergede, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum, yüksek girdi maliyetleri, doğal afetler ve hastalıklara karşın hazine faiz destekli kredi kullanımı ve kredi üst limitlerindeki düşüşün kabul edilebilir bir şey olamayacağını belirten Avşar, bu kararla çiftçinin 28 farklı alanda daha yüksek faizle borçlanacağı, çiftçinin tek kaynağı krediye ulaşması artık daha zor olacağı, kredi üst limitleri iki kat düşürüldüğünü, vergi borcu ve SGK prim borcu olanın kredi alamayacağını, bu kararla çiftçinin toprağa küseceğini kırılgan olan çiftçinin üretimden çekileceğini ifade etti.
Avşar, sorularında; 2025 tarım ve hayvancılık sezonunda kaç çiftçinin hazine faiz destekli kredi imkanından faydalandığı, kredilerin zamanında geri ödenme oranı ile yapılandırmaya giren veya haciz işlemi uygulanan çiftçi sayısını, hazine faiz destekli kredi uygulamalarındaki indirimlerin gerekçesini, Karara ilişkin etki analizlerinin yapılıp yapılmadığını, kararın Bakanlık politikalarıyla uyumunu, tarım makineleri parkı yatırımcıları ile kredi kullanma aşamasında olan girişimcilerin durumu gibi birtakım konuyu Bakan Yumaklı’ya sordu.
Söz konusu Karara ilişkin açıklamalarda bulunan Avşar, Kararı ile tarımsal üretime dair hazine faiz destekli kredi kullanımın indirim oranlarında değişikliğe gidildiğini ve Resmi Gazetede yayınlandığını belirtti. Avşar, bu Karar ile, Ziraat Bankası, Ziraat Katılım Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla kullandırılan hazine destekli tarım kredilerinde faiz indirim oranlarının düşürüldüğünü, daha önce yüzde 100’e kadar indirim uygulanan 28 farklı alanda destekler azalırken, birçok alanda kredi limitleri yarı yarıya düştüğünü, 300 bin TL’nin altındaki temel bitkisel ve hayvansal üretim maddeleri hariç tüm üretim alanlarında standart indirim ve özel indirim oranları yarıya kadar düşürüldüğünü ve aynı zamanda 2026 yılında kullandırılacak sübvansiyonlu kredilerde, kredi limitleri geçen yıla göre sabit kalacağını belirtti.
Yeni kararla birlikte, tarımsal üretimdeki 28 farklı alanda kullandırılan hazine destekli yatırım ve işletme kredilerinde uygulanan faiz indirim oranlarında en dikkat çeken değişiklikler ise -genel faiz indirimi- yatırım ve işletme kredilerinin yüzde 50 olan indirim oranı yüzde 25'e çekilmesi olduğunu belirten Avşar sözlerini şöyle sürdürdü; “Diğer bir konu ise en yüksek indirim sınırında görülmektedir. Yatırım ve işletme kredilerinde planlı üretim, sözleşmeli üretim, kadın çiftçi, genç çiftçi gibi kriterlerin sağlanması durumunda yüzde 100'e kadar faiz indirimi uygulanmaktaydı. Yapılan değişiklikle istenilen kriterlere uygulanacak faiz indirimi de düşürülmüştür.”
Faiz indirim oranlarının yanı sıra, birçok kritik alanda kredi üst limitleri de ciddi ölçüde azaltıldığını ifade eden Avşar, konuya ilişkin şöyle örnekler verdi; Tarımsal yenilenebilir enerji yatırımlarında kredi üst limiti 15 milyon liradan 7,5 milyon liraya, soğuk hava depo yatırımlarında kredi üst limiti 40 milyon liradan 20 milyon liraya, lisanslı depoculuk yatırımlarında kredi üst limiti 150 milyon liradan 75 milyon liraya, arazi alımında kredi üst limiti 10 milyon liradan 5 milyon liraya düşürülmüştür.
Avşar, tarım makineleri parkı yatırımlarında ise 20 milyon lira olan limit 10 milyon liraya, yüzde 75 olan faiz indirimi ise yüzde 25’e çekildiğini, lisanslı depolara verilen yatırım kredi limiti ve faiz indirim oranlarının 150 milyon TL olan kredi üst limit 75 milyon TL’ye, yüzde 50 olan faiz indirim oranı yüzde 25 düşürüldüğünü ve ayrıca hazine destekli kredi imkanından faydalanabilmesi için çiftçiden, vergi dairelerinden vadesi geçmiş borcu ile sosyal güvenlik prim borcu bulunmadığına dair belge isteneceğini belirtti.
Avşar, uzmanlar ve sektör yetkililerine göre bu uygulamayla, çiftçinin girdi maliyetlerinin anormal düzeyde arttığı ve ürettiği ürünü değerinin çok altında dahi satamadığı bir dönemde krediye ulaşımının zorlaştırılması, çiftçiyi toprağa küstüreceği gibi üretimden uzaklaştırma riskini de beraberinde getirebileceğini söylediklerini belirtti.
Avşar; “İklim değişikliği, zirai don, aşırı sıcaklık, kuraklık, şap vb. şoklarla kırılgan olan çiftçimiz ayakta kalamayacak ve üretimden çekilecektir.”, dedi ve şu soruları Bakan Yumaklı’ya yöneltti.
Türkiye’de 2025 tarım ve hayvancılık sezonunda kaç çiftçimiz hazine faiz destekli kredi imkanından faydalanmıştır? Söz konusu kredilerin toplam tarımsal üretim içindeki oranı nedir? Kullandırılan bu kredilerin yatırım alanlarına göre dağılımı nasıldır?
Söz konusu kredilerin zamanında geri ödenme oranı nedir? Kredi borcunu ödeyememe gerekçesiyle yapılandırmaya giren veya haciz işlemi uygulanan çiftçi sayımız kaçtır? İl ve bölge bazlı dağılımı nasıldır?
Ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik durum, yüksek maliyet ve rekor düzeydeki gıda enflasyonuna karşın üretici bakımından adeta can simidi olan hazine faiz destekli kredi uygulamalarındaki söz konusu indirimlerin gerekçesi nedir? Bu hususta kamuoyunu bilgilendirmeyi planlıyor musunuz?
Söz konusu uygulamanın sonuçları bakımından gerekli etki analizleri yapılmış mıdır? Sektör temsilcileri, meslek odaları, uzmanlar, tarım-kredi kooperatifleri ve çiftçilerimizden gerekli görüşler alınmış mıdır?
Karar ile, yatırım ve işletme altyapısını güçlendirme, kırsal kalkınmayı destekleme, girdi maliyetlerini sübvanse etme gibi Bakanlığınızın temel politikaları ne ölçüde örtüşmektedir? Ayrıca ‘Köye Dönüş’, ‘Genç Çiftçi’, ‘Kadın Çiftçi’, ‘Planlı Üretim’, ‘Sözleşmeli Üretim’ gibi tarımsal üretimi teşvik etmeye ve özendirmeye ilişkin projelerin söz konusu uygulamadan etkilenme durumu nedir?
Tarım makineleri parkı yatırımları kapsamında üretici firmaların ve onların sağladığı istihdam oranı dikkate alındığında ortaya çıkması muhtemel işten çıkarmalar ve ihracat ağırlıklı üretim yapan sektör temsilcilerinin kapasite daralmasına karşın ne tür tedbirler alınmaktadır?
Kararın ivedilikle uygulamaya alınmasıyla, tarım ve hayvancılık sektöründe yatırım yapmak üzere gerekli AR-GE çalışmalarını yapmış, yatırım aşamasında ve söz konusu krediye başvuru sürecinde olan birçok yatırımcının finansman maliyetinin iki kat artmasına karşı bir çalışmanız var mıdır?
