A vitamini, retinol, retinal ve retinil esterler gibi yağda çözünebilir retinoidin genel adı olup gıda kaynağının bir hayvan mı yoksa bir bitki mi olduğuna bağlı olarak;
• Hayvanlardan elde edilen gıdalarda bulunan A vitamini, önceden oluşturulmuş vitamin A veya retinol olarak adlandırılır,
• Meyve ve sebzelerde bulunan A Vitamini provitamin A karotenoid olarak adlandırılır. Karotenoidler insan hücrelerinde retinole dönüşürler ve A vitamini aktivitesi gösterirler. Diğer provitamin A karotenoidler alfa-karoten ve beta-kriptoksinindir. Karotenoidlerden en fazla A vitamini aktivitesi gösteren bileşik ise beta-karotendir.
Vücuttaki A vitaminin fazlası retinil esterler halinde karaciğerde depolanır.
A Vitamini Faydaları Nelerdir?
A vitamini faydaları şu şekilde sıralanabilir:
• Yeterli miktarda A vitamini alabilmek, gece körlüğünün gelişmesini önleyebilir ve görme yetinizin yaşa bağlı olarak azalmasına engel olabilir.
• Diyetinizde yeterli A vitamini olması, bağışıklık sisteminizin sağlıklı kalmasına ve en iyi şekilde çalışmasına yardımcı olur.
• Aknenin önlenmesi ve tedavisinde A vitamininin kesin rolü belirsizdir. Yine de, A vitamini bazlı ilaçlar genellikle şiddetli akne problemlerinde kullanılır.
• Önerilen miktarda A vitamini tüketmek, kemiklerinizi korumanıza ve kemiklerde oluşabilecek kırık riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.
• Yeterli miktarda A vitamini tüketimi, üreme sağlığı ve hamilelik sırasında bebeklerin sağlıklı gelişimi için gereklidir.
Özetle A vitamini vücudun çok farklı metabolik faaliyetinde yer alabilmektedir. Bağışıklık sistemi, görme yetisi, cilt bunların başlıcalarıdır.
A Vitamini İçeren Yiyecekler Nelerdir?
A vitamini bulunan besinler iki grupta ele alınmaktadır. Hayvansal kaynaklı gıdalarda retinol halinde bulunurken bitkisel kaynaklı gıdalarda ise karotenoidler şeklinde (en fazla aktif olan beta karoten) bulunmaktadır. A vitamini birçok gıdada doğal olarak bulunur; süt ve tahıl gibi bazı gıdalarda da mevcuttur. A vitamini olan besinler:
• Sığır karaciğeri gibi et ürünleri.
• Yumurta sarısı.
• Somon gibi bazı yağlı balık türleri.
• Yeşil yapraklı sebzeler ve brokoli, havuç ve kabak gibi diğer yeşil, turuncu ve sarı sebzeler.
• Kavun, kayısı ve mango dahil meyve grubu.
• Kahvaltılık gevrekler.
A Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Gelişmiş ülkelerde bu eksiklik nadir görünmekle birlikte, gelişmekte olan ülkelerdeki birçok insan dahi yeteri kadar A vitamini ihtiyacını karşılayamayabilmektedir. A vitamini eksikliği riski taşıyan kişiler genellikle hamile kadınlar, emziren anneler, bebekler ve çocuklardır. A vitamini eksikliğinin 6 belirtisi aşağıdaki gibidir:
• A vitamini cilt onarımında önemli bir rol oynar ve iltihapla savaşmaya yardımcı olur. Dolayısıyla eksikliği cildin iltihaplanmasına sebep olabilir.
• A vitamini eksikliği, bitot lekeleri olarak da bilinen kuru gözlere, körlüğe veya kornealarda ciddi bozulmalara yol açabilir. Eksikliğin ilk işaretlerinden biri, genellikle gözün gözyaşı üretememesidir.
• Yeterli miktarda A vitamini göz sağlığı için çok önemlidir. A vitamini eksikliğinin bir diğer olası belirtisi ise gece körlüğüdür.
• Yeterli A vitamini almayan kadın ve erkekler doğurganlık sorunu yaşayabilir. Ebeveynlerdeki düşük A vitamini düşüklere veya doğum kusurlarına da yol açabilir.
• A vitamini eksikliği çocukların boy uzama döneminde oldukça etkilidir. Besinler ile birlikte A vitamini takviyesi almak, büyümeyi artırabilir.
• A vitamini takviyeleri, zayıf çocukları enfeksiyonlara karşı koruyabilir, ancak diğer gruplarda enfeksiyon riskini artırabilir. Yüksek A vitamini seviyesine sahip yetişkinler daha az boğaz ve göğüs enfeksiyonu sorunuyla karşılaşabilir.
A Vitamini Günde Ne Kadar Alınmalı?
A vitamini 4 yaş ve üzeri sağlıklı bireyler tarafından günde 800 mcg kadar alınabilir. Doktor tavsiyesi ile kullanımlarda doktorunuzun belittiği kadar A vitamini almanız gerekir.
